Một trong những điểm nghẽn của quá trình phát triển ÐBSCL là hạ tầng giao thông thiếu kết nối, yếu kém. Và nút thắt này đang dần được tháo gỡ thông qua hàng loạt dự án hạ tầng giao thông được Chính phủ ưu tiên vốn đầu tư tại ÐBSCL giai đoạn 2021-2025. Ðây là động lực quan trọng giúp đồng bằng xoay trục phát triển, phát huy thế mạnh và tiềm năng vốn có của vùng.

Các nhà thầu đang đẩy nhanh tiến độ dự án cầu Mỹ Thuận 2. Ảnh: AN CHI

Nối huyết mạch giao thông

Theo Quy hoạch vùng ÐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 287/QÐ-TTg, ngày 28-2-2022), kinh tế tăng trưởng với tốc độ bình quân khoảng 6,5%/năm; quy mô nền kinh tế (GRDP) năm 2030 lớn hơn 2-2,5 lần so với năm 2021. Ðến năm 2030, tỷ trọng nông, lâm, ngư nghiệp trong GRDP khoảng 20%, công nghiệp - xây dựng khoảng 32%, dịch vụ khoảng 46%, thuế và trợ cấp khoảng 2%. Phát triển ÐBSCL đến năm 2030 trở thành trung tâm kinh tế nông nghiệp bền vững, năng động và hiệu quả cao của quốc gia, khu vực và thế giới; các hành lang kinh tế và các đô thị động lực tập trung các dịch vụ và công nghiệp đa dạng với hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, thích ứng với biến đổi khí hậu…

Các chuyên gia cho rằng, tiềm năng phát triển của ÐBSCL vẫn chưa được khơi thông đúng mức, thiếu các đầu tư kết nối cho vùng. Ðể phát triển ÐBSCL bền vững cần sự đột phá về hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông. Theo Quy hoạch vùng ÐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, về phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông theo hướng đa phương thức kết nối liên vùng và quốc tế. Ðến năm 2030, đầu tư mới và nâng cấp khoảng 830km đường bộ cao tốc, 4.000km đường quốc lộ, 4 cảng hàng không, 13 cảng biển, 11 cụm cảng hành khách và 13 cụm cảng hàng hóa đường thủy nội địa. Hệ thống cao tốc, tuyến quốc lộ, đường thủy nội địa… đều được quy hoạch đầu tư theo hướng kết nối giao thông đa phương thức nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của 3 trụ cột kinh tế của vùng là thủy sản, trái cây và lúa gạo.

Theo Bộ Giao thông vận tải (GTVT), giai đoạn 2021-2025, tổng nhu cầu vốn ngân sách đầu tư kết cấu hạ tầng vùng ÐBSCL khoảng 198.823 tỉ đồng (gồm 37 dự án mới và 14 dự án chuyển tiếp), nhưng nguồn vốn này vượt khả năng  cân đối. Bộ GTVT đang đề nghị Chính phủ cân đối tối thiểu khoảng 57.346 tỉ đồng để đầu tư các dự án trọng điểm tại ÐBSCL. Cụ thể về đường bộ: đầu tư tuyến cao tốc Cần Thơ - Cà Mau, Mỹ An - Cao Lãnh, An Hữu - Cao Lãnh, Châu Ðốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, các cầu Rạch Miễu 2, cầu Ðại Ngãi và nâng cấp các tuyến quốc lộ… Song song đó, đầu tư hoàn chỉnh Dự án luồng tàu biển cho tàu tải trọng lớn vào sông Hậu; đầu tư giai đoạn 2 tuyến kênh Chợ Gạo, phát triển hành lang đường thủy và các trung tâm logistics… nhằm kết nối các trục giao thông ngang, dọc đưa ÐBSCL phát triển mạnh mẽ thời gian tới.

Mới đây, Bộ GTVT đã có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Ðầu tư, Bộ Tài chính đề xuất dự án nâng cấp, cải tạo 3 tuyến quốc lộ (QL53, QL62 và QL91B) tại ÐBSCL sử dụng nguồn vốn vay của Ngân hàng Thế giới. Theo đó, 3 dự án có tổng mức đầu tư dự kiến hơn 7.158 tỉ đồng (QL53 tổng mức đầu tư hơn 1.811 tỉ đồng, QL62 hơn 2.190 tỉ đồng, QL91B hơn 3.155 tỉ đồng). Bộ GTVT đề xuất vay Ngân hàng Thế giới khoảng 5.777 tỉ đồng để đầu tư các hạng mục như chi phí xây dựng, thiết kế tư vấn, giám sát thi công, thiết bị trước thuế… Còn lại là vốn đối ứng. Theo Bộ GTVT, 3 dự án nâng cấp quốc lộ này sẽ nâng cao năng lực lưu thông, đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng cao, rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa; đồng thời từng bước hoàn chỉnh mạng lưới giao thông đường bộ, thúc đẩy kinh tế - xã hội vùng ÐBSCL phát triển.

Ðốc thúc tiến độ các dự án cao tốc

Từ đầu năm 2022 đến nay, lãnh đạo Bộ GTVT đã liên tục đi kiểm tra thực địa các dự án cao tốc đang triển khai tại ÐBSCL, đồng thời làm việc với các địa phương, chủ đầu tư, nhà thầu thi công… nhằm tháo gỡ các vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm. Cuối tháng 3-2022, kiểm tra tiến độ Dự án đầu tư xây dựng cầu Mỹ Thuận 2 và đường dẫn hai đầu cầu, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm, yêu cầu Ban Quản lý Dự án 7 tiếp tục phối hợp với chính quyền địa phương, các chủ đầu tư tiểu dự án giải phóng mặt bằng khẩn trương bàn giao toàn bộ mặt bằng còn lại của tuyến đường tạm Tân Phú (tỉnh Vĩnh Long) trong tháng 4-2022, hoàn thành di dời hệ thống điện phía Tiền Giang trong quý II-2022. Ban Quản lý Dự án 7 phải rà soát lại tiến độ thi công chi tiết của từng gói thầu và toàn Dự án từ đó xây dựng lại kế hoạch thi công, rút ngắn tiến độ trên tinh thần đẩy nhanh tiến độ nhưng vẫn phải đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, chất lượng công trình và phù hợp với kế hoạch giải ngân của dự án đã đăng ký. Ðồng thời chỉ đạo các nhà thầu thi công tập trung nhân lực, thiết bị, vật tư… để rút ngắn thời gian thi công, đảm bảo tiến độ đã cam kết.

Công trình cầu Mỹ Thuận 2. Ảnh: AN CHI

Dự án cầu Mỹ Thuận 2 và đường dẫn hai đầu cầu có điểm đầu khớp nối với dự án đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận; điểm cuối nối dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ. Chiều dài dự án hơn 6km, trong đó, cầu chính dài gần 2km, đường dẫn và cầu trên tuyến dài hơn 4km. Tổng mức đầu tư hơn 5.000 tỉ đồng, được khởi công 2020, dự kiến hoàn thành năm 2023. Ông Trịnh Trường Hải, Giám đốc Ðiều hành Dự án cầu Mỹ Thuận 2, cho biết, dự án có 5 gói thầu xây lắp, trong đó có 3 gói vượt tiến độ (XL01, XL04, XL3B), riêng gói XL03A đã hoàn thành vào tháng 12-2021. "Tổng giá trị xây lắp của dự án đến thời điểm hiện tại đạt gần 51% giá trị hợp đồng, vượt kế hoạch đã đề ra" - ông Hải thông tin. Theo ông Hải, để đảm bảo tiến độ thi công dự án theo kế hoạch đã đề ra, các nhà thầu ở 4 gói thầu còn lại đã huy động gần 350 công nhân, kỹ sư cũng nhiều thiết bị máy móc chia ca ngày ca đêm để thi công, đảm bảo tiến độ đã đề ra.

Với dự án cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ, Thứ Trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm nhận định, dự án vẫn chậm so với kế hoạch đề ra. Và yêu cầu Ban Quản lý Dự án Mỹ Thuận, các nhà thầu tập trung tối đa nhân lực, thiết bị thi công đẩy nhanh tiến độ, cũng như công tác giải ngân dự án, đảm bảo dự án cơ bản hoàn thành vào cuối năm 2022. Thứ trưởng Nguyễn Duy Lâm cũng đã có buổi làm việc với lãnh đạo TP Cần Thơ, lãnh đạo các tỉnh: Hậu Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu và Cà Mau để đốc thúc sớm bàn giao cọc giải phóng mặt bằng. Vì đây là dự án thành phần thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam, được Quốc hội, Chính phủ yêu cầu triển khai sớm để đảm bảo đến năm 2025 cơ bản hoàn thành. Thứ trưởng yêu cầu các địa phương sớm hoàn tất các thủ tục trước 30-6-2022 để trình phê duyệt dự án đầu tư, sớm bàn giao mặt bằng để dự án có thể khởi công vào cuối năm 2022. Theo lãnh đạo Bộ GTVT, các tuyến cao tốc có ý nghĩa rất quan trọng để kết nối giao thông vùng, tạo các trục phát triển của ÐBSCL. Ðể đẩy nhanh tiến độ các dự án cần sự phối hợp, hiệp đồng giữa các bên liên quan, hướng đến mục tiêu chung vì sự phát triển bền vững của ÐBSCL.